کشف و تبیین پیکره های غالب سرمایه های فکری و اولویت های رقابتی استراتژی تولید و روابط بین آن ها

سرمایه فکری به عنوان بخش از دارائیهای نامشهود تاثیر بسزائی برعملکرد سازمانی و فرایندهای سازمانی دارد که در این تحقیق ضمن تاکسونومی پیکره های غالب سرمایه فکری و اهداف تولیدی، رابطه و تاثیر سرمایه فکری بر اولویتها و اهداف استراتژیک تبیین گردیده است.در این راستا با بررسی ادبیات موضوع و مطابق نظر اغلب محققین سرمایه فکری و با برجسته نمودن سرمایه اجتماعی در سازمان ها ابعاد سرمایه فکری مشتمل بر چهار بعد سرمایه انسانی، ارتباطی، ساختاری و اجتماعی بیان گردیده است. با مرور وسیع ادبیات موضوع و با شیوه تحلیل محتوی کمی شاخص های اولیه سنجش اجزای سرمایه فکری استخراج گردید و طی تعامل با 14 نفر خبرگان که به صورت هدفمند انتخاب شده بودند و با استفاده از روش دلفی با سه بار تکرار و مبنی بر رویکرد منبع محور تحقیق از سرمایه فکری و نیز شرایط بومی صنابع تحقیق شاخص های نهایی سنجش سرمایه فکری استخراج گردید. نگرش، توانش و دانش به عنوان مولفه های بعد سرمایه انسانی و روابط با مشتری، روابط با محیط، روابط با بازار و روابط با عرضه کنندگان مواد اولیه به عنوان مولفه های بعد سرمایه ارتباطی و فرایندها، فرهنگ بر ساختار سازمانی و مدیریت دانش به عنوان مولفه های بعد سرمایه ساختاری و نیز مولفه های ساختاری، شناختی و رابطه ای در بعد سرمایه اجتماعی به همراه شاخص های عملیاتی سنجش هر مولفه شناسایی شدند. همچنین در خصوص اولویتهای رقابتی استراتژی تولید از اهداف تولیدی هزینه، کیفیت، نوآوری، انعطاف پذیری حجم و فرایند، تحویل، خدمات، محیط زیست و شاخص های سنجش ارائه شده توسط مارتین و دیاز که مورد استفاده اکثریت محققین دیگر قرار گرفته نیز استفاده شده است. جهت تاکسونومی پیکره ها و الگوهای غالب سرمایه فکری و اولویتهای رقابتی استراتژی تولید از ابزار پرسشنامه و شیوه آماری تحلیل خوشه استفاده شده است. پرسشنامه ای مشتمل بر63 سنجه جهت سنجش سرمایه فکری و 17 سنجه جهت سنجش اهداف تولیدی طراحی گردیده است. روایی سازه پرسش نامه ها با تحلیل عاملی و روایی محتوی و صوری پرسش نامه با بحث و تبادل نظر پاسخ دهندگان و خبرگان حاصل شد. پایایی پرسشنامه نیز با روش آلفای کرونباخ و نیز پایایی بین ارزیابها و باز آزمون بررسی و تایید شده است. حداقل حجم نمونه در سطح ضریب اطمینان 99 درصد و دقت کار 7.5 درصد تعداد 205 مورد محاسبه گردید که با توجه به برآورد نرخ بازگشت 30درصدی پرسشنامه ها تعداد 600 پرسشنامه در بین کارخانجات مستقر در شهرکهای صنعتی خراسان رضوی و به روش نمونه گیری خوشه ای توزیع گردید و پس از توزیع آنها 227 پرسشنامه معتبر جمع آوری گردید. پس از تجزیه و تحلیل و تاکسنومی داده های پرسش نامه های جمع آوری شده چهار خوشه ابتدائی، بستر ساز،پیشرفته و کلاس برتر از سرمایه فکری و نیز پنج اولویت رقابتی پیشروان صنعت، پیروان صنعت، پشتیبان خارجی، نوآوران و خدمتگذاران سریع شناسایی شده است. اجزای سرمایه فکری جهت خوشه سرمایه فکری ابتدایی در سطح ضعیف و جهت خوشه سرمایه فکری بستر ساز در سطح متوسط و جهت خوشه سرمایه فکری پیشرفته درسطح خوب و جهت سرمایه فکری کلاس برتر درسطح خیلی خوب می باشد. تولید کنندگان با استراتژی تولید پیروان صنعت همه اهداف تولیدی را در سطح ضعیف ارائه داده اند. تولیدکنندگان با استراتژی تولید پیشروان صنعت همه اهداف تولید را در سطح خیلی خوب و برنده سفارش ارائه کردند. تولید کنندگان با استراتژی های نوآوران و خدمتکاران سریع بر اهداف تولیدی مرتبط با درون سیستم تولیدی تاکید داشته اند و در برخی از اهداف نسبت به اهداف تولید دیگر بهتر عمل نموده اند. در استراتژی نوآوران، انعطاف پذیری فرآیند و نوآوری نسبت به سایر اهداف در سطحی خیلی بالاتر بوده است به گونه ای که این اهداف در بین 5 خوشه استراتژی تولید پس از پیشروان صنعت در سطوح بالاتری قرار گرفته اند لکن در سایر اهداف سطوح متوسط را ارائه کرده اند. در مقابل در استراتژی خدمتکاران سریع، تحویل و خدمات و انعطاف پذیری حجم نسبت به سایر اهداف در سطحی خیلی بالاتر بوده اند به گونه ای که این اهداف در بین 5 خوشه استراتژی تولید پس از پیشروان صنعت در سطوح بالاتری قرار گرفته اند لکن در سایر اهداف سطح متوسط را ارائه کرده اند. تولید کنندگان با سطح استراتژی پشتیبان خارجی بر اهداف خارج از سیستم تولیدی تاکید داشته اند و در هدف محیط زیست و سپس خدمات در سطح خیلی بالاتر نسبت به سایر اهداف عمل نموده اند. روابط بین پیکره های غالب سرمایه فکری و اولویتهای رقابتی استراتژی تولید با استفاده از روش آماری آزمون استقلال و آنالیز باقیمانده های استاندارد بررسی گردید. بر این اساس استراتژی تولید پیشروان صنعت و سرمایه فکری با قابلیت کلاس برتر با یکدیگر در ارتباط هستند. استراتژی های تولید پیروان صنعت و پشتیبان خارجی با سرمایه فکری با قابلیت ابتدایی در ارتباط هستند. استراتژی های تولید نوآوران و خدمتکاران سریع با سرمایه فکری با قابلیت کلاس برتر در ارتباط می باشد و سرمایه فکری با سطح قابلیت بستر ساز با هیچکدام از گروه های استراتژی تولید ارتباط عنی داری ندارد. نهایتا نتیجه گیری، محدودیت ها و پیشنهادات تحقیق بیان گردیدند.